اثر کوتاه مدت مکمل کافئین و ملاتونین بر شاخص‌های شناختی عملکردی در سربازان متعاقب محرومیت از خواب شبانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فیزیولوژی ورزشی، دانشگاه آزاد سلامی واحد تهران مرکزی، مدرس دانشگاه نیروی هوایی شهید ستاری، تهران، ایران.

2 دکتری فیزیولوژی ورزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزشی، دانشگاه بقیه الله (عج)، مدرس دانشگاه افسری امام علی (ره)، تهران، ایران

10.22038/jpsr.2025.86479.2688

چکیده

هدف:
محرومیت از خواب می‌تواند تاثیر منفی بر عملکرد شناختی و حافظه کاری داشته باشد. این مطالعه به بررسی اثرات مکمل‌ های کافئین و ملاتونین بر این شاخص‌ها در سربازان پرداخته است.
روش‌ بررسی:
پژوهش حاضر نیمه تجربی و از نوع کابردی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. نمونه آماری شامل 55 سرباز بود که 5 نفر از مطالعه حذف شدند و 50 نفر در 5 گروه بی‌خوابی-کافئین (10 نفر)، بی‌خوابی-ملاتونین (10 نفر)، بی‌خوابی-دارونما (10 نفر)، ملاتونین خواب (10 نفر) و خواب کامل (10 نفر) بود. جهت اندازه‌گیری متغیرهای شاخص عملکردی و حافظه کاری (N-BACK) به ترتیب از آزمون عملکردی FMS و آزمون ان-بک استفاده شد. شاخص‌های شناختی و عملکردی از آزمودنی ها پس از یک خواب معمولی اندازه گیری شد. آزمودنی‌ها در همه گروه‌ها 400 میلی گرم کافئین، ملاتونین و دارونما پس از 28 ساعت محرومیت از خواب مصرف کردند و سپس در ساعت 30 تمام مراحل پیش-آزمون تکرار شد. تجزیه و تحلیل اماری با استفاده از نرم افزار spss نسخه 28 و آزمون انالیز واریانس یک راهه با اندازه‌گیری مکرر انجام شد. جهت مقایسه تفاوت‌های درون گروهی نتایج از تست تعقیبی بونفرونی استفاده گردید.
یافته‌ها:
اثر عامل گروه شاخص عملکردی (0/001>p) ( η2=0/402)،‌ دقت (1-back) (p<0/001) ( η2=0/504)، زمان واکنش (1-back) (p<0/001) ( η2=0/449)، دقت (2-back)  (p<0/001) ( η2=0/469) و زمان واکنش (2-back)  (p<0/001) ( η2=0/510) در گروه‌های مختلف اختلاف معنی داری داشت (جدول 2). به‌علاوه اثر تعاملی زمان*گروه بر شاخص عملکردی (p<0/001) ( η2=0/836)،‌ دقت (1-back) (p<0/001) ( η2=0/656)، زمان واکنش (1-back) (p<0/001) ( η2=0/740)، دقت (2-back) (p<0/001) ( η2=0/476) و زمان واکنش (2-back) (p<0/001) ( η2=0/797) در گروه‌های مختلف اختلاف معنی داری داشت.
نتیجه‌گیری:
مکمل‌های کافئین و ملاتونین می‌توانند بهبود قابل توجهی در حافظه کاری و عملکرد سربازان در شرایط کم‌خوابی ایجاد کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین دوز و زمان‌بندی بهینه و همچنین بررسی عوارض جانبی بلندمدت ضروری است. استفاده از این مکمل‌ها باید محدود به شرایط خاص و تحت نظارت پزشکی باشد تا به بهترین نتایج دست یافت و از خطرات احتمالی جلوگیری شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار