خستگی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس: علل، ارزیابی و درمان

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 کارشناس ارشد کاردرمانی، مرکز تحقیقات توانبخشی عصبی عضلانی دانشگاه علوم پزشکی سمنان، ایران

2 استادیار گروه آموزشی توانبخشی، دانشگاه کویینز، کینگستون، کانادا

چکیده

هدف:
خستگی از شایع‌ترین علائم در افراد مبتلا به ام اس است و عامل بزرگی در محدود کردن مسئولیتهای کاری و اجتماعی این افراد است .با توجه به عدم وجود مطالعه جامع ثبت شده در بانکهای مطالعاتی ایران، هدف مطالعه حاضر، مروری جامع بر خستگی، علل و ارزیابی و درمان آن در بیماران مبتلا به ام اس می باشد.
روش بررسی:
در این مطالعه مروری از بانکهای اطلاعاتی داخلی و خارجی بین سالهای 1989 تا 2013 برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد.
یافته‌ها:
خستگی یکی از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت زندگی، انزوای اجتماعی و نیز عدم اشتغال بیماران مبتلا به ام اس است. خستگی تحت تاثیر علل اولیه و ثانویه بروز می‌یابد. ارزیابی جامع خستگی به انتخاب بهترین استراتژی درمانی برای غلبه بر این علامت مشکل زا کمک می‌کند. معیار شدت خستگی (FSS)، مقیاس تاثیر خستگی (FIS)، مقیاس تاثیر خستگی اصلاح شده (MFIS) و مقیاس آنالوگ دیداری (VAS-F) رایج ترین ابزارهای سنجش خستگی در بیماران مبتلا به ام اس می‌باشد. در درمان خستگی از روشهای دارویی و غیردارویی(تمرینات ایروبیک، ذخیره‌سازی انرژی و درمانهای شناختی رفتاری) استفاده می شود.
نتیجه‌گیری:
با توجه به اهمیت خستگی و تاثیر بارز آن بر کیفیت زندگی فردی و حرفه‌ای بیماران مبتلا به ام اس، ارزیابی دقیق و درمان مناسب آن ضروری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. Induruwa I, Constantinescu CS, Gran B. Fatigue in Multiple Sclerosis - A Brief Review. Journal of the Neurological Sciences 2012; 323(1-2): 9-15.
2. Ford H, Trigwell P, Johnson M. The Nature of Fatigue in Multiple Sclerosis. J Psychosomatic Research 1998; 45(1): 33-8.
3. Krupp LB, Alvarez LA, LaRocca NG, Scheinberg LC. Fatigue in Multiple Sclerosis. Arc Neurol 1988; 45(4): 435-7.
4. Egner A, Phillips VL, Vora R, Wiggers E. Depression, Fatigue and Health-related Quality of Life among People with Advanced Multiple Sclerosis: Results from an Exploratory Tele rehabilitation Study. Neurorehabilitation 2003; 18: 125–133.
5. Marrie RA. Environmental Risk Factors in Multiple Sclerosis Etiology. Lancet Neurology 2004; 3: 709–718.
6. Higginson IJ, Hart S, Silber E, Burman R, Edmonds P. Symptom Prevalence and Severity in People severely Affected by Multiple Sclerosis. J Palliative Care 2006; 22: 158–165.
7. Osborne TL, Turner AP, Williams RM et al. Correlates of Pain Interference in Multiple Sclerosis. Rehabilitation Psychology 2006; 51: 166–174.
8. Attarian HP, Brown KM, Duntley SP, Carter JD, Cross AH. The Relationship of Sleep Disturbances and Fatigue in Multiple Sclerosis. Arc Neurol2004; 61: 525–528.
9. Pittion-Vouyovitch S DM, Guillemin F, Vandenberghe N, Anxionnat R,Vespignani H. Fatigue in Multiple Sclerosis is Related to Disability, Depression and Quality of Life. J Neurolo Scie 2006; 243(1-2): 39-45.
10. Krupp LB. The Most Common Complaints: Fatigue. Philadelphia: Butterworth Heinemann_ Elsevier; 2003.
11. Bethoux F. Fatigue and Multiple Sclerosis. J Annrmp 2006; 355-360.  S
12. chwartz CE, Coulthard Morris L, Zeng Q. Psychosocial Correlates of Fatigue in Multiple Sclerosis. Arch Phys Med Rehabil 1996; 77: 165-170.
13. Wood B, van der Mei IA, Ponsonby AL, Pittas F, Quinn S, et al. Prevalence and Concurrence of Anxiety, Depression and Fatigue Over Time in Multiple Sclerosis. Mult Scler 2013; 19(2): 217-24.
14. Shah A. Fatigue in Multiple Sclerosis.Phys Med RehabilClin N 2009; 363-372.
15. Tellez N, Alonso J, Rio J, Tintore M, Nos C, Montalban X, et al. The Basal Ganglia: A Substrate for Fatigue in Multiple Sclerosis. Neuroradiology 2008; 50: 17-23.
16. Cote I, Trojan DA, Kaminska M, Cardoso M, Benedetti A, Weiss D, et al. Impact of Sleep Disorder Treatment on Fatigue in Multiple sclerosis. Mult Scler 2013; 19(4): 480-9.
17. Cameron MH, Peterson V, Boudreau EA, Downs A, LoveraJ, et al. Fatigue Is Associated with Poor Sleep in People with Multiple Sclerosis and Cognitive Impairment. Mult Scler Int 2014; 2014: 1-5.
18. Veauthier C GG, Radbruch H, Gottschalk S, Wernecke, Paul F. Treatment of Sleep Disorders May Improve Fatigue in Multiple Sclerosis. Clinical neurology and neurosurgery 2013; 13.
19. Neau JP PJ, Auche V, Mathis S, Godeneche G, Ciron J, et al. Sleep Disorders and Multiple Sclerosis: A Clinical and Polysomnography Study. Eur Neurol 2012; 68(1): 8-15.
20. Kargarfard M, Eetemadifar M, Mehrabi M, Maghzi AH, Hayatbakhsh MR. Fatigue, Depression, and Health-Related Quality of Life in Patients with Multiple Sclerosis in Isfahan, Iran. Eur Neurol 2012; 19(3): 431-7. Epub 2011/10/05.
21. MS Council for Clinical Practice Guidelines. Fatigue and Multiple Sclerosis: Evidence Based Management Strategies for Fatigue in Multiple Sclerosis. Paralyzed Veterans of America; 1998 (33p).
22. Braley TJ, Ronald D, Chervin MD. Fatigue in Multiple Sclerosis: Mechanisms, Evaluation, and Treatment. Sleep 2010; 33(8): 1061-7.
23. Lapierre Y, Hum S. Treating Fatigue . Int MS J 2007; 14(2): 64-71.
24. Krupp. LaRocca NG, Muir-Nash J, Steinberg AD. The Fatigue Severity Scale: Application to Patient with Multiple sclerosis and Lupus Erythematosus. Arch Neurol 1989; 46: 1121-1123.
25. Shahvarughi Farahani A, Azimian M,  Fallahpour M,  Karimlou M. Evaluation of Reliability and Validity of the Persian Version of Fatigue Severity Scale (FSS) Among Persons with Multiple Sclerosis. Rehabilitation. 2013; 13(4): 84-91. [Persian]
26. Fisk J. Scaling and Scoring of the Fatigue Impact Scale Version 2(FIS) 2009; 1-4.
27. Mathiowetz V. Test-retst Reliability and Convergent Validity of the Fatigue Impact Scale for Persons with Multiple Sclerosis. AJOT 2003; 57: 389-395
28. Armutlu K, Keser I, Korkmaz W, Akbiyik DI, Sumbuloglu V, et al. Psychometric Study of Turkish Version of Fatigue Impact Scale in multiple Sclerosis Patients. Neurological Sciences 2007; 255: 64-68
29. Heidari M AM, Salehi M, Nabavi SM. Survey Validity of Translation for Persian and Cultural Adaptation of Fatigue Impact Scale (FIS) questionnaire in Multiple Sclerosis Patients in Iran. Journal Of Modern Rehabilitation 2013; 6(3): 20-9. [Persian]
30. Kos D, Nagles G, DHooghe MB, et al. A Rapid Screening Tool for Fatigue Impact in Multiple Sclerosis. BMC Neurol 2006; 6: 1-8.
31. Stankoff B, Waubant E, Confavreux C, et al. Modafinil for Fatigue in MS: A Randomized Placebo-Controlled Double-Blind Study. Neurology 2005; 64: 1139-43.
32. Pozzilli C, Prosperini L, Sbardella E, et al. Interferon After 10 Years in Patients with Multiple Sclerosis. NeurolSci 2006; 27(Suppl 5): S369–72.
33. Patti F, Ciancio MR, Cacopardo M, Reggio E, Fiorilla T, et al. Effects of a Short Outpatient Rehabilitation Treatment on Disability of Multiple Sclerosis Patients. A Randomised Control Trial J Neurol 2003; 250: 861-6.
34. Patti F, Ciancio MR, Reggio E, Lopes R, Palermo F, et al. The Impact of Outpatient Rehabilitation on Quality of Life in Multiple Sclerosis J Neurol 2002; 249: 027-33.
35. Lee D, Newell R, Ziegler L, Topping A. Treatment of Fatigue in Multiple Sclerosis: A Systematic Review of the Literature. Int J Nursing Practice 2008; 14: 81–93.
36. EbrahimiAtri A, Saeedi M, Sarvari F, Khorshid Sokhangooy M. Effect of Aquatic Exercise Program on Fatigue in Women with Multiple Sclerosis. J MazandUniv Med Sci 2012; 22(94): 54-61. [Persian]
37. Oken BS, Kishiyama S, Zajdel D, et al. Randomized Controlled Trial of Yoga and Exercise in Multiple Sclerosis. Neurology 2004; 62(11): 2058–64.
38. Schwid SR, Petrie MD, Murray R, Leitch J, Bowen J, Alquist A, et al. A Randomized Controlled Study of The acute and Chronic Effects of Cooling Therapy for MS. Neurology 2003; 60: 1955-60.
39. Catalan M, DeMichiel A, Bratina A, Mezzarobba S, Pellegrini L, et al. Treatment of Fatigue in Multiple Sclerosis Patients: A Neurocognitive Approach Hindawi 2011.
40. Ghahari, S., Packer, T.L., &Passmore, A. Development, Standardisation and Pilot Testing of An Online Fatigue Self-management Program. Disability and Rehabilitation 2009; 31(21): 1762-1772.
41. Ghahari, S., Packer, T., & Passmore, A. Effectiveness of an online fatigue self-management program: An RCT. In Canadian Association of Occupational Therapists National Conference 2010, Halifax, Nova Scotia, Canada.
42. Ghahari, S. & Packer, T. L. Effectiveness of online and face to face fatigue self- management programmes for adults with neurological conditions. Disability and Rehabilitation2012. doi: 10.3109/09638288. 2011. 613518.